Mülakat Öncesi Yapılacaklar
Başvurduğunuz kurum hakkında yeterince bilgi sahibi olduğunuzdan emin olun. Bunun için ilgili kurum/kuruluşun web sayfasını incelemeniz, varsa hakkında yazılmış gazete haberleri, geçmiş başarıları, projeleri, bağlantılı olduğu diğer kurum/kuruluşlar vb. hakkında araştırma yapınız.
Ayrıca hangi pozisyona başvuruyorsanız o pozisyondaki kişinin ne tarz görevleri olacağını, ondan ne beklendiğini iyice araştırın. İmkânınız varsa benzer alanlarda çalışanlarla iletişime geçip bilgi edinin.
Şık ve uyumlu kıyafetler giyinmeye özen gösterin. Mülakata gitmeden önce yapmanız gerekenler arasında iş görüşmesine giderken giyeceğiniz kıyafetlere karar vermek yer almaktadır. Başvuracağınız kurum kültürüne de uyumlu olacak şekilde özenli, temiz, şık bir şekilde giyinmeniz profesyonel bir görünüm verecektir.
Heyecanınızı yönetin. Çok heyecanlı olsanız da kendinizi rahat hissettirmeye çalışın. Heyecanınızı tamamen kontrol etmeniz mümkün değildir. Mülakatı yapacak uzmanlara heyecanınızı makul düzeyde göstermeniz süreç üzerine olumlu etki yapacaktır.
Mutlaka mülakat zamanından önce mülakat yerine gidin ve hazır bulunun.
Sizi karşılayan ya da başvuru masasında bulunan bir görevli/sekreter var ise kendinizi tanıtın ve profesyonel bir çerçevede iletişim kurun ve kısaca sohbet edin. İlk izlenim önemlidir. Adaylar ve bekleme odasındaki duruşlarına yönelik bu kişilerden görüş alınması durumunda kurduğunuz bu temas sizinle ilgili olumlu bir izlenim oluşturabilecektir.
Mülakat Sırasında Yapılacaklar
Selam verin, kendinizi tanıtın. Mülakata girdiğinizde mülakatı yapan kişilere pozitif bir izlenim bırakmaya özen göstermelisiniz.
Size gösterilen yere geçin ve size soru yöneltilmesini bekleyin. Size yöneltilen soruları hemen cevaplamak yerine ne sorulduğunu iyi anlayıp cevaplandırın. Kendi fikrinizi belirtmekten çekinmeyin. Mantık çerçevesinde vereceğiniz cevaplar sizi iyi gösterecektir.
Size bir şey içip içmeyeceğiniz sorulduğunda ihtiyacınız doğrultusunda karar verin. Eğer masada su yoksa mülakat esnasında da ihtiyaç duyabileceğiniz için su isteyebilirsiniz. Bu konuda biraz gözlem de yapabilirsiniz, örneğin masada herkes çay içiyorsa siz de çay isteyebilirsiniz, ancak “Ben orta şekerli bir Türk kahvesi alayım.” demek bu noktada çok da olumlu bir izlenim oluşturmayabilir.
Kendinizi olduğunuzdan az ya da fazla göstermeyin. Yeterliklerinizi ve özelliklerinizi ön plana çıkarın ancak abartıdan kaçının. Size zayıf yönlerinizi sorabilirler; hiç zayıf yönüm yok diyecek kadar kendinizi yukarıdan göstermeyin, öte yandan kendinizi aşağılayacak birçok olumsuz özelliği peş peşe sıralamaktan kaçının. Kendinizde olumsuz olarak gördüğünüz yönü paylaştıktan sonra bunu geliştirmek için neler yapmakta olduğunuzu, şu ana kadar ne kadar yol kat ettiğinizi vb. paylaşın.
Size geçmiş hatalarınız sorulabilir. Samimi fakat profesyonel bir tavırla yanıt verin. Hatanızdan ne öğrendiğinizi ve sonrasında bunu telafi etmek için neler yaptığınızı açıklayın.
Sorulara cevap verirken ilgili yerlerde kurumla ilgili bilgi sahibi olduğunuzu gösteren ifadeler ekleyin. Örneğin, kurumun yapmakta olduğu projelerden örnek gösterin, cevabınızı kurumun vizyon ve misyonuna bağlayın.
Mülakat Sonrasında Yapılacaklar
Mülakatı yapan kişiler ve diğer adaylarla tokalaşarak ayrılın.
Sizi karşılayan ya da başvuru masasında bulunan bir görevli/sekreter var ise ona teşekkür edin ve iyi dileklerde bulunarak ayrılın. Eğer kişi yerinde yoksa masasına, adınız-soyadınızın da yazılı olduğu küçük bir teşekkür notu bırakabilirsiniz.
Bir öz-değerlendirme yapın. Görüşme esnasında neler olumlu gitti, neleri daha farklı yapabilirdiniz, kendinizi bu ve benzeri pozisyonlara hazırlamak için gelecekte neler yapmalısınız gibi sorulara yanıt bulmaya çalışın. İş görüşmesi deneyiminize dair deneyimlerinizi (sorular, örnek vakalar, içsel deneyimleriniz ve farkındalıklarınız vb.) not alın. Bu, size gelecekteki olası görüşmeler öncesi hazırlık yapmanızda yardımcı olacaktır.
Sonuçları takip edin. Sizi belli bir süre içinde arayacaklarını söylemişler ve bu zaman dolmasına rağmen henüz bir geri dönüş olmamış ise sizin arayıp sormanız, bu işi ne kadar istediğinizi ve takip ettiğinizi gösterebilecek ve olumlu bir izlenim oluşturabilecektir.
Eğer sizin yerinize başka bir aday seçildiyse bunun olası sebeplerini araştırın. Bu ve benzeri pozisyonlar için diğer adayda olup sizin de gelecekte geliştirmeniz gereken iyi özellikleri öğrenmeye çalışın. Karamsarlığa düşmeyin, başka fırsatları araştırın ve kendinizi geliştirmeye devam edin.
Mülakat Türleri
Yapılandırılmış Klasik Mülakat
İşveren mülakat öncesinde ilgili pozisyonla ilgili bazı sorular hazırlar. Bunlar, kişinin kendini tanıtmasına, neden bu pozisyona aday olduğuna kadar kişiyi tanımaya ve iş için motivasyonunu anlamaya yönelik sorulardan oluşabileceği gibi uzmanlık alanı ile ilgili yetkinliği ve/veya bilgiyi ölçen sorular olabilir.
Adayın pozisyon için uygunluğu belirlenmeye çalışılır.
Bu görüşme telefonda ya da online olarak da (Skype, Google Hangouts gibi programlar aracılığıyla) yapılabilir. Bu yollar genelde bir ön eleme için kullanılır ve sonrasında adayla yüz yüze bir görüşme daha yapılabilir. Ancak özellikle online görüşmeler yurt dışı gibi uzak mesafelerdeki iş başvurularında doğrudan tercih edilebilir.
Yetkinlik Temelli Mülakatlar
Yapılandırılmış klasik mülakata benzer şekilde gerçekleştirilir, ancak sorular adayın pozisyona yönelik yetkinlik ve yeterliliklerini anlamaya ve değerlendirmeye yönelik seçilir.
Bu mülakat türünde işe özgü örnek vakalar verilebilir ve “Bu durumda siz ne yapardınız?” Bu sorunu siz nasıl ele alırdınız?” gibi sorular sorulabilir.
Bu sorular iletişim, stres yönetimi, ekip çalışması gibi soft becerilere yönelik de olabilir. Örneğin,
“Ekipte sizden gelen öneri ve fikirlere sürekli itiraz eden bir kişi var. Bu duruma nasıl tepki verirdiniz?” gibi bir soru olabilir.
“… konusunda yaptığınız en büyük hata ne idi? Sonrasında ne oldu?”
“Yaptığınız işin takdir görmediğini hissediyorsunuz. Ne yaparsınız?”
Bu ve benzeri sorular adayın karar verme, problem çözme, süreci yönetme gibi becerilerini de değerlendirebilecektir.
Panel Mülakat
Bu mülakat türünde adayla yapılan görüşmede birden fazla yönetici bulunur. Başvurulan pozisyona göre panelde yer alan her kişi farklı sorular sorabilir. Örneğin, idari amir, koordinatör, müdür, üst yönetici gibi farklı pozisyonlardaki yöneticiler işin özelliğine ve gerekliliklerine yönelik farklı sorular yöneltebilirler.
Bu mülakat türü, bazen stres mülakatı denilen diğer bir mülakat türü ile bir arada görülebilir. Bu durumda, paneldeki yöneticilerden biri ilgili bir tavır sergilerken bir diğeri memnuniyetsiz ve yanıtlardan tatmin olmamış bir görüntü çizebilir. Bir başka yönetici cep telefonu ile meşgul olarak ya da uyuklayarak umursamıyormuş gibi davranabilir. Bütün bu senaryolarda amaç adayın bu koşullar altında süreci yönetebilme becerisini de gözlemlemektir. Stres mülakatı bazen adayları bekleme salonunda gereğinden fazla bekletmek ve mülakatı ertelemek gibi biçimlerde de görülebilir.
Grup Mülakatı
Bu mülakat türünde, ilgili pozisyon için birden fazla aday aynı anda görüşmeye alınır. Adaylara bir sorun ya da konu verilerek bu durumu çözmeleri ya da ele almaları istenir. Mülakatta yer alan yöneticiler ya da insan kaynakları uzmanı adayları gözlemleyerek pozisyon için uygunluğuna karar verir.